Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, kesin korunacak ve hassas alanlar, nitelikli doğal koruma alanları ile sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanlarının tespitine ilişkin düzenlemelerin yer aldığı yönetmelikte değişikliğe gitti.
Bakanlıkça hazırlanan "Korunan Alanların Tespit, Tescil ve Onayına İlişkin Usul ve Esaslara Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi.
Bu kapsamda, Bakanlar Kurulu kararıyla ilan edilen ve "alan kullanımı ve alana tüm etkilerin sınırlandırıldığı, gerektiğinde insanların bölgeye girişlerinin engellendiği, bilimsel araştırma, eğitim ya da çevresel izleme amacıyla özel önlemler alınarak korunacak kara, su, deniz alanları" olarak tanımlanan kesin korunacak ve hassas alanlar için düzenleme yapıldı. Bu alanlarda, kesin yapı yasağı olmakla birlikte faaliyetlerin niteliğine, içeriğine ve zorunluluk haline ilişkin Bölge Komisyonları tarafından yapılacak değerlendirmeye göre, kamu menfaati gereği zorunluluk arz eden hallerde mevcut yol güzergahı kullanılması koşuluyla atıksu, içme suyu, doğal gaz ve elektrik hatları, ulusal güvenlik için zaruret arz eden tesisler, orman yangın yolu açılmasına, ormanların bakım ve onarımına, biyotik zararlılarla ve abiyotik (yangın, sel, fırtına) etkenlerle mücadele edilmesine yönelik çalışmalar yapılabilecek.
Ayrıca dalyan ve lagün ekosistemlerinde doğal dengenin devamlılığının sağlanması amacıyla ilgili kamu kurum görüşleri doğrultusunda ve herhangi bir yapı yapılmamak şartıyla alanın özelliğinden kaynaklanan geleneksel avcılık yöntemleriyle yapılan balıkçılık faaliyetleri de gerçekleştirilebilecek.
Nitelikli doğal koruma alanları
Yönetmelikte, nitelikli doğal koruma alanlarının ayırt edici özelliklerinde de değişikliklere gidildi. Bu kapsamda, bölgenin doğal yapısı, ekolojik değerleri, silueti, doğal peyzajı ve benzeri ayırt edici özellikleri göz önünde bulundurularak faaliyetlerin niteliğine, içeriğine ve zorunluluk haline ilişkin Bölge Komisyonlarının değerlendirmesi sonucunda, nitelikli doğal koruma alanlarında şunların yapılmasına izin verilebilecek:
"Entegre tesis içermeyen tarım faaliyetleri, geleneksel yaşam biçiminin gerektirdiği nitelikte, entegre tesis içermeyen hayvanların barınması ve beslenmesi için gerekli olan yapılar, tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği, rekreatif amaçlı iskele ile imar planı kararıyla yapılan ve yüzer sistem kullanılan iskele, doğal kaynak suyunun çıkarılmasına yönelik uygulamalar, geleneksel balıkçılık faaliyetleri ile sulama amaçlı göletlerde olmak ve üretim kapasitesi Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin Ek-2 listesi ile belirlenen alt sınırı aşmamak kaydıyla kültür balıkçılığı faaliyetleri.
Ulaşım hatları ile bunların zorunlu yapıları, elektrik iletim hattı/tesisi, içme ve kullanma suyu hattı, atıksu hattı, trafo, haberleşme servisleri, açık otopark ve alanın korunmasına katkı sağlayacak arıtma tesisleri ile faaliyetlerinin özelliği ve alanın coğrafi yapısı gereği başka güzergahtan geçirilmesi kamu menfaatiyle bağdaşmayan enerji iletim hatları, ulusal güvenlik için zaruret arz eden tesisler, yöre halkının ihtiyaçlarıyla sınırlı kalmak ve toplam yapılaşması kara alanının yüzde 2'sini geçmemek kaydıyla balıkçı barınakları, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinin Ek-2 listesinde yer alan üretim kapasitesi ile sınırlı kalmak kaydıyla hidroelektrik, rüzgar ve güneş enerji santralleri, içme suyu amaçlı baraj ve göletler ile tarımsal sulama amaçlı göletleri."
Öte yandan nitelikli doğal koruma alanlarında alanın doğal yapısıyla uyumlu, beton, asfalt gibi malzemelerin kullanılmadığı açık spor alanları, çadırlı kamp ve karavan ile günübirlik faaliyetler de yapılabilecek. Alanın ve doğal özelliklerin devamlılığı için halkın bu alanlara erişiminin uygun seviye ve şekilde tutulması esas olacak.
Sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanları
Yönetmelikte, "sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanları" ise şu şekilde tanımlandı:
"Bölgenin doğal yapısı, ekolojik değerleri, silueti, doğal peyzajı ve benzeri ayırt edici özellikleri göz önünde bulundurularak faaliyetlerin niteliğine ve içeriğine ilişkin Bölge Komisyonu tarafından yapılacak değerlendirmeye göre; kesin korunacak hassas alanlarda ve nitelikli doğal koruma alanlarında izin verilen faaliyetlere ek olarak doğal ve kültürel bakımdan uyumlu düşük yoğunlukta faaliyetlere, tarım ve hayvancılık amaçlı entegre tesislere, hidroelektrik, rüzgar ve güneş enerji santralleri ile turizm ve yerleşimlere izin verilen alanlar."
Bu alanlarda izin verilen faaliyetler, mezkur yönetmeliğin 7 nci maddesinin üçüncü fıkrası ile 8 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sınırlamalara tabi olmayacak.
Tescil işlemine 60 gün içinde itiraz edilebilecek
Doğal sit alanları ve tabiat varlıklarının tesciline, ilanına ve itirazlara ilişkin usul ve esaslara da tescil işlemine ilan tarihinden itibaren 60 günlük süre içerisinde gerçek ve tüzel kişilerce itiraz edilebileceğine ilişkin düzenleme de yönetmeliğe eklendi.
Bu çerçevede yapılan itirazlar, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğünce ön incelemeye tabi tutulacak. Ön inceleme aşamasında itirazın süresi, başvuranın menfaati ve başvurunun somut gerekçeleri incelenecek. Ön inceleme şartlarının sağlanmadığı hallerde başvuru Genel Müdürlükçe reddedilecek.
Ön inceleme şartlarını sağlayan ve tekrar değerlendirilmesinin ardından uygun bulunan itirazlar, Tabiat Varlıklarını Koruma Merkez Komisyonuna intikal ettirilecek.
