Bilindiği üzere, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 42 nci maddesinin dördüncü fıkrası ile 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununun 7 nci maddesinin (ç) bendine dayanılarak; mevcut ve yeni yapılacak birden fazla bağımsız bölüme sahip merkezî veya bölgesel ısıtma sistemli ve sıhhî sıcak su sistemli binalarda, ısıtma ve sıhhî sıcak su giderlerinin, bağımsız bölüm kullanıcılarına paylaştırılmasına ilişkin usul ve esasları belirlenmesi amacıyla hazırlanan “Merkezi Isıtma ve Sıhhi Sıcak Su Sistemlerinde Isınma ve Sıhhi Sıcak Su Giderlerinin Paylaştırılmasına İlişkin Yönetmelik”, 14.04.2008 tarihli ve 26847 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Bu kapsamda Ankara ilinde, “Merkezi Isıtma Sistemlerinin ve Isı Ölçüm Ekipmanlarının Verimlilik Potansiyelleri”nin araştırılmasına yönelik olarak Merkezi Isıtma Sistemli Binalar ile Bireysel Isıtma Sistemli Binaların enerji performansları karşılaştırılmış, yapılan bu çalışmanın sonucunda aşağıda yer alan verilere ulaşılmıştır. Ankara İlinde 90 m2 net kullanım alanını haiz 32 adet bağımsız bölüm ve toplam net alanı 2.880 m2 olan bir binanın bireysel (kombili) ve merkezi ısıtma sistemi kullanımına göre ilk yatırım ve işletme ile doğalgaz tüketimi ve doğalgaz maliyetleri, CO2 emisyonları karşılaştırılmıştır. Bireysel ısıtma sistemi ile merkezi ısıtma sistemi ilk yatırım ve işletme masrafları açısından; merkezi ısıtma sistemli binalarda ilk yatırım olarak %8 oranında, işletme olarak da %53 oranında uygun bulunmuştur. Yine bireysel ısıtma sistemi ile merkezi ısıtma sistemini doğalgaz sarfiyatı açısından değerlendirdiğimizde; merkezi ısıtma sisteminde %24 verimlilik sağlandığı, CO2 emisyonu açısından değerlendirdiğimizde de %20 azaltım sağlandığı görülmüştür. Isı ölçüm ekipmanları kullanılarak elde edilen enerji tasarrufu potansiyelinin belirlenmesi amacıyla, Ankara’da belirlenen bir toplu konutta, ısı ölçüm ve gider paylaşım ekipmanları tesis edilmeden önce ve sistem kurulumu sonrasındaki doğalgaz tüketim bedelleri dikkate alınarak değerlendirme çalışması yapılmıştır.
Ankara’da bulunan ve 2012 yılı sonrası tüketime bağlı ısı gider paylaşımı sistemini kullanmaya başlayan toplam alanı 337.181 m2 olan 2823 bağımsız bölümü sahip yalıtımlı binalarda 2012-2017 yılları kış dönemi (Ocak-Mayıs), ısı ölçüm cihazı tesisi öncesi ve sonrasındaki ısıtma enerji tüketimleri karşılaştırılmıştır. Isı ölçüm ekipmanları tesis edilmeden önceki 2012 yılında toplam doğalgaz tüketimi olan 3.066.546 m³ değerinin, 2017 yılında 2.027.787 m³ seviyesine indiği görülmüştür. 2013-2017 yılları arasındaki 5 yılda, ısı ölçüm cihazı tesisi sonrasında toplam 5.919.484 m³ doğalgaz ve karşılığı 6.807.570,76TL olmak üzere ortalama %38 doğalgaz tasarrufu sağladığı tespit edilmiştir. Isı ölçüm ve gider paylaşım ekipmanları kullanan Ankara’daki toplu konutta, 2012-2017 yıllarını kapsayan 5 yılın Ocak-Mayıs ayları arasındaki ısıtma sezonları süresince daire başına 2.096 m³ doğalgaz ile karşılığı 2.411,47TL tasarruf elde edilmiştir.
Ankara’da bulunan ısı yalıtımlı toplu konuta ısı ölçüm ve gider paylaşım ekipmanları tesis edilmeden önceki ve tesis edildikten sonraki doğalgaz tüketim verileri incelendiğinde;
-Isıtma enerji tüketimi 100 kWh/m2-yıl olan binalarda %35 verimlilik sağlanarak 65 kWh/m2-yıl seviyelerine getirilebileceği,
-127 blok 2.823 bağımsız bölüm toplam 337.181 m2 olan toplu konutta 2.750 ton/yıl CO2 emisyonu azaltımı sağlandığı, CO2 emisyonu açısından %40 seviyelerinde emisyon miktarının azaltılabileceği,
-Ankara’da bina kabuğu standarda uygun yalıtımlı 2.823 bağımsız bölümde yapılan bu çalışma ile verimlilik potansiyelinin %35 seviyelerinde olduğu,
-Ankara’da standartlara uygun yalıtımlı konut binalarında ısıtma için ortalama yıllık m2 başına 150 kWh enerji tüketiminin, ısı ve sıcaklığın kontrol altına alınmasıyla %35 azaltılarak yıllık m2 başına 100 kWh seviyelerine indirilebileceği, karbon emisyonunun ise, ortalama yıllık m2 başına 35 kg’dan 22 kg’a azaltılabileceği,
-Her 1ºC sıcaklık artışının %7 doğalgaz tüketimini arttıracağı göz önünde bulunduğunda; doğalgazdaki %35 oranındaki tasarruf ile pencere açılarak atmosfere atılan 5ºC’lik ısının engellendiği, görülmüştür.
Ayrıca;
Merkezi ısıtma sistemli binalarda bina içi sıcaklığı kontrol altına almakla; kazan dairesine yakın bağımsız bölümlerde aşırı ısınma, uzak bağımsız bölümlerdeki ısınmama problemini de çözen ısıtma enerjisi dengelenmesi sağlanmaktır. Gider paylaşım sistemi; merkezi sistem ile ısıtılan binalarda ısı giderlerinin ölçüm cihazlarından okunan kullanım miktarına bağlı olarak paylaşımını sağlayan sistemlerdir. Bu sistemlerde sıcaklık kontrol ekipmanları (termostatik vanalar veya oda termostatları) ile ölçüm ekipmanları (ısı sayaçları veya ısı pay ölçer) kullanılmaktadır.
Termostatik Vana (TRV)
Isı Sayacı (Kalorimetre) Isı Pay Ölçer
5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu gereği mevcut ve yeni yapılacak olan merkezi ısıtma sistemli binalarda gider paylaşım sisteminin tesis edilmesi zorunlu hale gelmiştir.
-Çok kolonlu ısıtma sistemi hattına sahip mevcut binalarda ısı gider paylaşımında tesisatın yapısına bağlı olarak ısı pay ölçerler kullanılmaktadır. Tek kolonlu ısıtma sistemi hattına sahip yeni binalarda ise ısı gider paylaşımında ısı sayaçları (kalorimetreler) tercih edilmektedir.
-Mevcut ve yeni binalarda, bağımsız bölümlerdeki mahal sıcaklıklarının asgari 15°C olarak ayarlanması için termostatik vanalar ve radyatör dönüş vanaları uygun şekilde tesis edilmelidir.
Beklenen verimliliğin sağlanabilmesi ve sistemin sağlıklı çalışabilmesi için;
-Mevcut binaların öncelikle standartlara uygun olarak ısı yalıtımlı hale getirilmesi,
-Isı merkezindeki kazan çıkışında değişken debili (frekans kontrollü) dolaşım pompası kullanılması, katlarda basınç vanalarının kullanımı tavsiye edilmektedir.
5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi ve geçici 6 ncı maddesi gereğince 02.05.2012 tarihi itibarıyla mevcut binalarda ısı ölçüm ekipmanlarının kullanılmaya başlanmış olması ve ısıtma giderlerinin de ilgili Yönetmelik hükümlerine göre belirlenmesi gerekmektedir. Söz konusu mevzuat hükümleri uyarınca bina yönetim kurulları, ısı gider paylaşım ekipmanlarının tesis edilmesi ile ısı ve sıhhî sıcak su giderlerinin tüketim ölçümlerinin yapılarak; yönetmeliğe uygun olarak bağımsız bölüm kullanıcılarına paylaştırılmasına yönelik iş ve işlemleri gerçekleştirir. Isı gider paylaşımı, tüketimlere göre yapıldığı için adil bir paylaşım sağlamaktadır. Isı ölçüm cihazları sayesinde ısı giderlerinin düzenli olarak ölçülmesi mümkün hale gelir ve ısı giderinin, %30’u bağımsız bölümlerin m2’leri oranında, %70’i ısı ölçüm cihazlarından okunan kullanım miktarları oranında bağımsız bölümlere paylaştırılır. Merkezi sistemlerdeki ısınma konforu ile bireysel sistemlerin “ısındığın kadar öde” avantajı bir araya gelerek kullanıcılar açısından verimli ve daha düşük maliyetli bir ısınma imkânı ortaya çıkar. Bağımsız bölüm kullanıcıları, her bir odanın ortam sıcaklığını kontrol edebilirler. Tüketimlerin ölçülebilir ve kontrol edilebilir olması, önemli oranda enerji ithalatı yapan ülkemizin bütçesine katkı sağlar. Bina içinde ısıtma enerjisi dengesi sağlandığı için kazana yakın bağımsız bölümlerde çok ısınma uzak olan bağımsız bölümlerde ısınmama sorununu da ortadan kaldırır, daha konforlu bina işletmesi sağlanır. Kullanım alanında kimsenin bulunmadığı saatlerde ortam sıcaklığını ayarlamak mümkün olduğundan, tüketim miktarları minimuma indirilerek daha az yakıt bedeli ödenme imkânı elde edilmiş olur. Katı yakıtlı sistemlerde kazanda ve tesisatta oluşabilecek basınç yükselmelerini tahliye edebilecek gerekli emniyet tedbirlerinin alınması çok önemlidir.
Mevcut Binalarda;
-Isı pay ölçerlerin, ölçüm yaklaşımlarının bir test merkezinden onaylanma ve doğrulanması için üreticilerinin çalışma yapması gerekmektedir. Bu cihazların yazılımında kullanılan ve ölçüm yaklaşımı için gerekli olan kodların (kc, kq vb.) üretici firma tarafından açık tutulması yönünde mevzuat çalışması devam etmektedir.
-Isı pay ölçerlerin, pil ömürlerinin katalog değerleri ile uyumlu olması için ilgili Bakanlıklar ile çalışmalar yapılacaktır.
-Mevcut binalarda, 02.05.2012 tarihi itibarıyla tesis edilmesi zorunlu olan ısı pay ölçerlerin tesis edilmemesi dolayısıyla 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununun 7 nci maddesine aykırı hareket edilmesi halinde idari yaptırımın hususunda mevzuat çalışması yapılacaktır.
Isı Pay Ölçer Montajı
Yeni Binalarda;
-Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliğinde 28.04.2017 tarihinde yapılan değişiklik ile yeni binalar; “bağımsız bölümlerin ısı sayacı kullanılmasına olanak verecek şekilde, tek kolon hattına sahip ısıtma sistemli ve ısı sayaçlarının bağımsız bölümün dışında olacak şekilde projelendirilir” hükmü getirilmiştir.
Isı Sayacı Montaj Şeması
Verimli ve daha düşük ısıtma maliyetli, çevreye duyarlı binalar için yukarıda belirtilen basit ve etkili yöntemlere dikkat edilmesi önem arz etmektedir.
Ali ÖZCAN
Çevre ve Şehircilik İl Müdürü
